Özel Hayat nedir?
Özel hayat, Yargıtay kararlarında “Kişinin sadece gözlerden uzakta, başkalarıyla paylaşmadığı, kapalı kapılar ardında, dört duvar arasındaki yaşantısı ve mahremiyetinden ibaret değil, herkesin bilmediği veya bilmemesi gereken, istenildiğinde başka kişilere açıklanabilen, tamamen kişiye özel hayat olayları ve bilgilerin tamamını içerir.’’ şeklinde açıklanmıştır.
Kişi kimsenin bilmesini veya görmesini istemediği siyasal görüşü, dini görüşü, cinsel yaşamı,sırları, aile yaşamı gibi sadece kendisinin bildiği ve tercihen paylaştığı bilgilerin gizli kalmasını ve ifşa edilmemesini isteme hakkına sahiptir.
Özel hayatın gizliliği temel hak olarak anayasada korunmaktadır. T.C. Anayasası 20. Maddesi ‘’Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.’’hükmü düzenlenmiştir.
Anayasamızın 13. Maddesi ile de bu temel hak, ilgili maddelerde belirtilen sebeplere bağlı olmak üzere ancak ve ancak kanunla sınırlanabilir.
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal suçu nasıl oluşur?
TCK’nın 134. Maddesinde iki farklı suç düzenlenmiştir. Birinci fıkrada Özel hayatın gizliliği suç olarak tanımlanmıştır. Gizliliği doğrudan doğruya çıplak gözle izlemeyi, dinlemeyi ve buna benzer eylemleri kapsar.İkinci fıkrada ise kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü ve seslerin ifşa edilmesi düzenlenmiştir.
Madde 134- (1) Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
(2) (Değişik: 2/7/2012-6352/81 Md.) Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.
Gizlilik kasten ihlal edilmelidir, tesadüfen görülen veya duyulan şeyler ne kadar mahrem olursa olsun suça konu olmaz.
Korunan hukuki değer kişilerin mahremiyettir.
Suçun faili kimlerdir?
Suçun faili, herkes olabilir ancak bazı durumlarda şüpheli ve sanığın kim olduğu meslekleri vb. somut olayda önem kazanabilir. Bu sebeple bir kişinin özel hayatının ihlal edilip edilmediği, suç oluşup oluşmadığı Kanun, Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay İçtihatları iledeğerlendirilmelidir.Örneğin kamuya mal olmuş ünlü bir sanatçının özel hayatının gizliliğini ihlal ettiği öne sürülen kimsenin basın mensubu olması durumunda özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun daha dar şekilde yorumlanması gerekir.
Suçun Mağduru kimlerdir?
Kendisine karşı işlenen suçla korunan hukuki değeri tehlikeye düşen veya zarar gören kimsedir. Bu suçun mağduru herkes olabilir ancak belirtmek gerekir ki topluma mal olmuş siyasetçi, futbolcu, sanatçı gibi kişilerin özel hayat alanları daha dar yorumlanacağından somut olaya göre değerlendirilmelidir.
Özel hayata ilişkin görüntü ve sesleri ifşa suçu
TCK 134. Maddesinin 2. fıkrasında suç olarak tanımlanmıştır. Elde edilen özel hayata ilişkin görüntülerin veya seslerin HUKUKA AYKIRI OLARAK ifşa edilmesi, yayımlanması veya dağıtılması cezalandırılmaktadır. Belirtmek gerekir ki özel hayata ilişkin kayıtların savcılığa verilmesi veya mahkemeye verilmesi halinde söz konusu suç oluşmayacaktır. İfşanın basın ve yayın yoluyla veya sosyal medya yoluyla yapılması suçun nitelikli hali olarak sayılmıştır.
Özel hayatın gizliliğinin ihlali suçununnitelikli halleri
a)Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetkiyi kötüye kullanmak suretiyle
b)Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle işlenmesi halinde TCK m 134 de hükmolunan ceza yarı oranında artırılır. (TCK m.137)
2- Gizliliğin görüntü ve seslerin kayda alınması sureti ile işlenmesi halinde verilecek ceza 1 kat artırılır.
3- Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.
ŞİKAYET VE CEZA
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu şikâyete tabi suçlardandır resen soruşturulmaz. Şikâyet süresi ise failin ve fiilin öğrenildiği tarihten itibaren 6 AY’dır. Şikâyetten vazgeçme halinde dava düşer. Basın yoluyla işlenen özel hayatın gizliliğini ifşa suçunda günlük süreli yayınlarda 2 AY diğer yayınlarda 4 AY içinde dava açılması gerekmektedir.
Özel hayatın gizliliği suçu şikâyete tabi suçlardandır. Şikâyet süresi 6 aydır. Şikâyetsüresi fiil ve failin öğrenilmesi ile başlar. Şikâyetten vazgeçilmesi ile halinde dava düşürülür.
Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden fail, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır. Burada cezanın bir kat arttırılması konusunda hâkimin takdir yetkisi yoktur. Görüntü ve ses kaydı alınması durumunda 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası verilecektir.
Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden fail ise iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşanın basın ve yayın yoluyla veya sosyal medya platformları vasıtasıyla yayımlanması halinde de aynı ceza uygulanır.
Stj. Av. Esin Sultan Özeyranlı
KAYNAKÇA
- “Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar” Prof. Dr. Zeki Hafızoğulları, Doç. Dr. Muharrem Özen
- Türk Ceza Kanunu
